Posts

کیدئ شي

Image
 "شاید" ویل د ډارن سړي ژبه ده. دا که څه هم خوندي ښکاري، مګر دا واک وژني. هرکله چې تاسو "شاید" وایئ، تاسو خپل ځواک بل چا ته ورکوئ. خلک د ناڅرګندتیا شاته نه روانیږي. دوی پای تعقیبوي. تاسو د وړاندیز کولو له لارې واقعیت نه جوړوئ. تاسو یې د اعلان کولو له لارې شکل ورکوئ، دا د واک ته د رسیدو لپاره زما ۱۸لیکنه ده. ژبه ځواک دی. کله چې تاسو په ډاډ سره یو څه وایئ، ستاسو دماغ دا د حقیقت په توګه ثبتوي. او تر ټولو مهم، نور ټول هم همداسې کوي. دې ته د پای وهم ویل کیږي. رواني تعصب چې خلک د قوي، باوري بیانونو د واقعیت په توګه مني، حتی پرته له شواهدو. له همدې امله سیاستوال هیڅکله نه وايي، زه فکر کوم یا زه ډاډه نه یم. دوی وايي، داسې ده ده، او خلک اطاعت کوي. نه ځکه چې دوئ منطقي وي، مګر ځکه چې دا په احساساتي توګه ډاډ ورکوي. په خبرو اترو کې، هیڅکله مه وایئ، شاید موږ دا کار وکړو. ووایه، دا هغه څه دي چې پیښیږي به. یوازې ستاسو غږ هرڅه بدلولې شي. کمزورې ژبه بحث ته بلنه ورکوي. قوي ژبه یې بندوي. نو که تاسو نفوذ غواړئ، د مشروطو خبرو کارول بند کړئ. خپله اراده د "شاید" سره مه ګډوئ، زه فک...

زغم

Image
ته فکر کوې چې زغم له تا څخه یو ښه انسان جوړوي. خو که ته هر څه زغمې، نو ته د هیڅ شی نه یې. ته دا د یو ښه انسان، اخلاقي کس په توګه بولې، خو په حقیقت کې ته دومره کمزوری یې چې له خپلو ارزښتونو دفاع نشی کولې او زغم د دې لپاره د بهانې په توګه کاروې. دا واک ته د رسېدلو لپاره زما ۱۷مه لیکنه ده. بې پولې او بی کرښې سړی د ملا تیر نلري. ارواپوهنه موږ ته ښیي چې قوي شخصي هویت له څرګند توپیرونو څخه سرچینه اخلي. یعني هغه څه چې ته یې منې، او تر ټولو مهم، هغه څه چې ته رده وې باید ښکاره وي. خلک فکر کوي چې خلاص ذهنیت درلودل پدې معنی دي چې هرڅه وزغمې، مګر اصلي ځواک په هغه څه کې نه دی چې ته یې اجازه ورکوې. دا په هغه څه کې دی چې ته یې رده وې. کله چې ته دروغ، بې احترامي، سپکاوی یا غولول زغمې، نو ته یو روښانه سیګنال لیږې چې ستا دوکه کول اسانه دي او خلک حق لري چې له تا څخه کار واخلي. ستا چوپتیا اجازه ګرځي. ستا انعطاف ستا کمزوری ګرځي . ستا د خوښې اړتیا ستا د غاړې په شاوخوا کې یوه پټۍ ګرځي، او هر لاسوهونکی به ستا پټئ راکاږي. نو ستا حدود څه دي؟ ستا ارزښتونه څه دي؟ ته له کومه ځایه سره کرښه راکاږې؟ او آیا تاسو دا سر...

ګډ دښمن

Image
 خلک تل وايي چې مینه خلک سره یوځای کوي، خو ارواپوهنه له دې فکر سره اختلاف لري. هیڅ شی د نفرت په څیر خلک نه متحد کوي. هیڅ شی خلک د ګډ دښمن په څیر د یو بل سره نه یوځای کوي. نو که تاسو وفاداري غواړئ، نو لید یا راتلونکي پلان مه وړاندې کوئ، دښمن وړاندی کړئ. دا واک ته د رسیدو په اړه زما ۱۷مه لیکنه ده. په ډله ایز ارواپوهنه کې، یو اصل دومره زوړ دی، چې په عملي توګه زموږ په ډی این ای کې نقش شوی دی. قبیلې د شخړو وروسته جوړیږي، نه د ګډو خوبونو له لارې، بلکې د ګډو ګواښونو له لارې. تاسو دا هرچیرې ګورئ. مذهبي فرقو کې، سیاسي ګوندونه، حتی شخصیتپاله فرقو کې. دوی ځانونه د هغه څه له مخې تعریفوي چې دوی یې مخالف دي. ځکه چې هغه شیبه چې تاسو یو دښمن وپیژنئ، خلک د افرادو کیدو مخه نیسي او د یو متحد ځواک کیدو هڅه پیل کوي. کله چې یو څوک د هغه څه په اړه خبرې کوي چې دوی یې مخالف دي، موږ په طبیعي ډول په هغوئ تکیه کوو، اورو یې، او که موږ ورسره موافق یو، موږ ورسره اتحاد او سمون  جوړه و. تاسو د بې طرفه کیدو له لارې نه، بلکې د قطبي کیدو وروسته ځواک رامینځته کوئ. خلک کولی شي یا یې رد کړي یا سره راټول شي. نو خپل ...

نیوکه

Image
 هر کله چې په تاسو خلک نیوکه کوي، تاسو لویږئ او په ګونډو شئ. تاسو زر د ځان سپینولو یا سم ښودلو هڅه کوئ، خپل عملونه تشریح کوئ، او په دې کولو سره، تاسو ځان د کمزورۍ په حالت کې بدلوئ. خو نیوکه باید تاسو له منځه یوسي. یو پټ تخنیک شتون لري چې تاسو یې کارولی شئ ترڅو دا ستاسو ترټولو لوی وسله وګرځوئ. دا واک ته د رسیدو لپاره زما شپاړسمه لیکنه ده. دې ته ستراتیژیک لانجه یا شخړه ویل کیږي. کله چې تاسو د ځان په اړه منفي نظر ترلاسه کوئ، نو بی اختیاره د ځان په تشریح کولو پیل کوئ، پلمې لټوئ، خپل عملونه توجیه کوئ، یا بخښنه غواړئ. مګر دا تاسو کمزوری او غبرګون ښوونکې ښکاره کوي. پرځای یې، د ځان دفاع پرته نیوکه ومنئ او په خبرو اترو یې بدله کړئ. د دې پرځای چې ووایاست، هو ما دا کار کړی دی ځکه چې، دا او هغه،  داسی ووایئ. د معلوماتو له شریکولو څخه مو مننه. زه به خوښ شم چې د دې په اړه نور له واورم چې تاسو څنګه دې پایلې ته رسیدلي یاست؟ دا کیسه بدلوي. اوس بل کس اړتیا لري چې ستاسو پرځای خپل دریځ توجیه کړي. نور تاسو هغه څوک یاست چې پوښتنې کوئ. دوی هغه څوک دي چې باید غبرګون وښيي. د خلکو ۹۰٪ نظرونه د انګیرنو ...

ستراتیژیک ابهام

Image
 تاسو فکر کوئ چې صداقت باور رامینځته کوي، په ځانګړې توګه د هغه څه څخه چې ته یې غواړئ دوئ خبر وي. مګر د خپلو ریښتینو غوښتنو څرګندول د واک له لاسه ورکولو ترټولو ګړندۍ لاره ده. ځکه چې هغه شیبه چې دوی پوه شي چې تاسو څه غواړئ، دوی ستاسو مالکان کیږي. دا ته د رسیدلو په اړه زما ۱۶ لیکنه ده. ځواک د ګټې اخیستنې په اړه دی. او ګټه اخیستنه له اسرار او مبهم حالت وروسته راځي. له هغې سانیې وروسته چې تاسو خلک وګوري چې تاسو واقعیا څه غواړئ، یعنی ستاسو ارادې، ستاسو اهداف، ستاسو ضعف نقطه، دوی کولی شي تاسو اداره کړي. دوی کولی شي دا وساتي، قیمت لوړ کړي، د بیت په توګه یې وکاروي. یا بدتر، دا له منځه یوسي. د یو جواري په اړه فکر وکړئ. ترټولو بد لوبغاړی هغه دی چې په خپل لاس کې کارتونه نورو ته ښیې. نه دا چې د دوی کارتونه بد دي، مګر ځکه چې هرڅوک پوهیږي چې څنګه یې ولوبوي. دا په هر ځای کې پلي کیږي. په سوداګرۍ کې، په اړیکو کې، په خبرو اترو کې. کله چې ستاسو غوښتنې څرګندې وي، تاسو ښکاره کیږئ. خو کله چې ستاسو غوښتنې پټې وي، تاسو د نه لوستلو وړ، غیر متوقع، خطرناک پاتې کیږئ. ارواپوهان دا ستراتیژیک ابهام بولي. دا ادراک...

کنټرول شوی کمزوري

Image
 ایا تاسو کله هم له داسې چا سره مخ شوي یې چې کمزوری ښکاري؟ دوی ضرب الاجل هیروي، ورته پوښتنې دوه ځله کوي، یو څه ورو او سست ښکاري. تاسو پرې خاندئ او ریخشند وهئ. تاسو دوی ته د سیال په توګه کتل بند کړئ. مګر بیا ناڅاپه، دوی ستاسو څخه مخکې شي. دوی معاملې کوي، ترفیع اخلي، ځواک ترلاسه کوي. دا د واک ته د رسیدو په اړه زما پنځه لسمه لیکنه ده. دا یوه دودیزه ستراتیژي ده. کنټرول شوی کمزوري. د بې کاره، غیر فعال، یا ګډوډ ښکاره کیدو سره، تاسو د خپل شاوخوا د هرچا دفاع ټیټه وئ. دوی آرام کوي. دوی ډیرې خبرې کوي. دوی ستاسو لیدل کتل ودروي. په عین حال کې، تاسو په خاموشۍ سره غوږ نیسئ، موقعیت ورکوئ، پلان جوړوئ، معلومات راټولوئ. او کله چې شیبه سمه وي، تاسو هغه حرکت کوئ چې هیچا یې تمه نه لرله. فرانسوي ډیپلومات،  ټیلی رینډ په همدې توګه د انقلابونو، پاچاهانو او امپراتوریو څخه ځان وساتلو او ژوندې پاتې شو. هغه ورو، تقریبا سست عمل کاوه. خلکو فکر کاوه چې هغه غیر اړونده دی. مګر د پردې تر شا، هغه هر سړې اداره کاو. پټ تړونونه یې لاسلیک کول، اتحادونه یې بدلول، حتی په ډیر اساس وخت کې یې د ناپلیون سره خیانت وکړل. کل...

ښه کوه خو د یو ځانګړي هدف لپاره

Image
 ته ښه نه یې. ته یوازې کمزوری یې. نورو ته ورکول پرته له دې چې بیرته څه ترلاسه کړي، سخاوت نه دی. دا تسلیمیدل دي. ځواکمن خلک په ړانده ډول چا ته څه نه ورکوي. دوی په ستراتیژیک ډول شیان ورکوي. ځکه چې دوی د انسان په طبیعت کې یو له خورا خطرناکو رواني ځواکونو څخه پوهیږي. د پورونو بیرته ورکولو یوه اړتیا ده. دا د واک ته د رسیدو په اړه زما څلورلسمه لیکنه ده. انسانان د عدم توازن کرکه لري. که موږ داسې احساس وکړو چې موږ د یو چا پوره وړي یو نو موږ ښه خوب نشو کولی. دا د ژوندي پاتې کیدو یو تکاملي میکانیزم دی. هغه کسان چې احسانونه یې نه دي ادا کړي ډډې ته شوي، بې باوره شوي، شاته پاتې شوي. دا جبلت نن ورځ هم زموږ چلند چلوي. او که تاسو په دی اړه پوه یې نو ځان په ګټه یې وکاروئ. ورکوئ، ورکړه ښه شی دی، مګر د یو هدف لپاره. یو کوچنی احسان، ستاینه، یو اشاره چې ریښتینی ښکاري، بیا لری لاړ شئ. هیڅ شی مه وغواړئ.  خلک یوازې پریږدئ چې تکلیف یې وده وکړي. دوی به یې احساس کړي. د حساب بیرته تصفیه کولو غوښتنه، د خاموش فشار کمولو لپاره. دا هغه وخت دی چې تاسو یې مالک یاست. ځکه چې اوس دوی د آزادې ارادې په درلودلو عمل ...